aby upamiętnić katastrofę górniczą z 1956 roku w wyniku, której wiele osób zginęło lub zostało inwalidami.

Według słownika języka polskiego PWN  inwalida to człowiek, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy¹. Warto zwrócić uwagę, że  w języku potocznym słowo inwalida jest coraz częściej wypierane przez słowo niepełnosprawny. Ten sam słownik definiuje niepełnosprawnego jako osobę nieosiągającą pełnej sprawności fizycznej lub psychicznej². W tym miejscu warto też nadmienić ONZ ustanowiło 3 grudnia Międzynarodowym Dniem Osób Niepełnosprawnych.

Inwalidztwo, a niepełnosprawność
Próbując przyjrzeć się ewolucji w podejściu do niepełnosprawności na przestrzeni lat można zauważyć, że wraz ze zmianą perspektywy zmieniają się określenia stosowane wobec osób z niepełnosprawnościami. Kaleka → inwalida → niepełnosprawny. Tak najkrócej można przedstawić jak na przestrzeni lat zmieniał się sposób określania ludzi o ograniczonej sprawności. Wraz ze zmianą określenia zmieniał się także kontekst związany z danym słowem. Określenie kaleka jest dziś uważane za nacechowane negatywnie, inwalida podkreśla jedynie ograniczenie jednostki do wykonywania pracy.
Znaczący przeskok w patrzeniu na problem niepełnosprawności możemy zauważyć przy słowie niepełnosprawny. W promowanym obecnie podejściu czynnikiem determinującym niepełnosprawność są bariery, które tę niepełnosprawność powodują. Bariery mentalne, komunikacyjne, architektoniczne itp. Wraz z rozpowszechnieniem terminu niepełnosprawność problem dotychczas postrzegamy jako medyczny stał się bardziej problemem społecznym. Zmianę widać chociażby w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, gdzie  niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy zawodowej bądź jej ograniczenie³. Kolejną istotną zmianą jest zmiana w orzecznictwie gdzie dawna I, II i III grupa inwalidzka zostają zastąpione przez znaczny, umiarkowany i lekki stopień niepełnosprawności.

Niepełnosprawni są wśród nas
W roku 2018 w Polsce 3,1 mln osób posiadało prawnie orzeczoną niepełnosprawność⁴ wynika z tego, że ponad 8% społeczeństwa poprzez różnorakie bariery nie jest w stanie, w mniejszym lub większym stopniu, w pełni uczestniczyć w życiu społecznym. Warto przy tym wspomnieć, że osoby mające np. problemy z poruszaniem, wynikające z wieku, często nie posiadają orzeczenia o niepełnosprawności. W związku z powyższym zasadne wydaje się stwierdzenie, że osób niepełnosprawnych jest z pewnością więcej niż osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności.

Na plus należy zaliczyć fakt, że w naszym mieście prężnie działają organizacje, stowarzyszenia i fundacje, które w swoich celach statutowych zapisały walkę z różnorakimi barierami, z którymi na co dzień mierzą osoby niepełnosprawne. Możemy się pochwalić warsztatem terapii zajęciowej, zakładem aktywności zawodowej czy chwalonym w całym kraju systemem mieszkań wspomaganych. Więcej na temat organizacji działających w naszym mieście można znaleźć w poradniku „Rodzina z osobą niepełnosprawną” wydanego przez Urząd Miejski w Stargardzie.

Czy Stargard jest przyjazny osobom niepełnosprawnym? Zdecydowanie tak! Nie znaczy to oczywiście, że w mieście nie uświadczymy już żadnych barier, ale warto zaznaczyć fakt, że np. bariery architektoniczne są sukcesywnie usuwane – w wyremontowanym budynku książnicy ma znaleźć się winda co pozwoli na korzystanie z tego dotychczas niemal niedostępnego dla wózków inwalidzkich miejsca.

Urzędy również zaangażowały się w uświadamianie mieszkańców. Trwająca aktualnie akcja „Wspieram – nie zabieram miejsca osobie niepełnosprawnej”, ma na celu skłonić do refleksji kierowców, którzy często bezmyślnie zajmują miejsca parkingowe, przeznaczone dla osób niepełnosprawnych.

Na zakończenie
Jak widać słowo inwalida staje się słowem przestarzałym zastąpienie go zwrotem osoba niepełnosprawna podkreśla społeczny wymiar niepełnosprawności. Nie znaczy to jednak, że powinniśmy przejść obojętnie wobec dzisiejszego święta. Z racji starzenia się społeczeństwa coraz większa liczba osób będzie doświadczać barier, z którymi często na co dzień muszą się mierzyć osoby niepełnosprawne. Niech ten dzień stanie się więc dniem refleksji nad tym, co trzeba zmienić aby nasze małe ojczyzny uczynić jeszcze bardziej przyjaznymi i pozbawionymi barier.

Źródła:

1. https://sjp.pwn.pl/sjp/inwalida;2466785.html [dostęp 14.03.2020]

2. https://sjp.pwn.pl/sjp/niepelnosprawny-I;2489264.html [dostęp 14.03.2020]

3. http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000511/O/D20180511.pdf [dostęp 14.03.2020]

4. http://ips.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2018/02/Raport_Metodologiczny_Diagnoza-_potrzeb.pdf [dostęp 14.03.2020]