O skali procederu świadczą wyniki postępowań prowadzonych przez nadzór budowlany wobec inwestycji, zrealizowanych w powiecie stargardzkim.
O ile w 2018 r. stwierdzono formalnie 8 samowoli, o tyle rok później było to już 21 obiektów, wzniesionych bez zezwolenia na terenie powiatu. W samym Stargardzie inspektorzy potwierdzili natomiast 7 samowoli. Na przestrzeni lat 2018- 19 prowadzono również 48 postępowań administracyjnych, dotyczących samowolnie wykonanych robót budowlanych. W tym przypadku chodziło m.in. o przebudowę lub montaż instalacji gazowych, bez wymaganego zezwolenia i opłat legalizacyjnych.
W ramach postępowań prowadzonych przez nadzór budowlany na przełomie lat 2018/19, w ośmiu przypadkach wydano decyzję o rozbiórce, natomiast w dwóch inwestorzy zostali zobowiązani do likwidacji wprowadzonych przeróbek i tym samym przywrócenia obiektom budowlanym stanu poprzedniego. Dokonano również legalizacji domu mieszkalnego jednorodzinnego bez wnoszenia opłat, na gruncie przepisów prawa budowlanego z 1974 r. Z kolei wobec kolejnego inwestora, który postawił swój dom bez wymaganych zezwoleń, nadal toczy się postępowanie. W tym przypadku właściciel zostanie obciążony opłatą legalizacyjną, ponieważ wybudował dom w warunkach aktualnie obowiązujących przepisów, które zakładają wysokie opłaty za legalizację samowoli. Kontrole poszczególnych inwestycji prowadzone są na podstawie wniosków, składanych przez mieszkańców oraz w ramach czynności kontrolnych, zaplanowanych przez nadzór budowlany.
Biorąc pod uwagę wysokość stawek, legalizacja samowoli wiąże się ze sporymi kosztami finansowymi. W przypadku domu jednorodzinnego, może to być kwota ok. 50 tys. zł. Zalegalizowanie budynku gospodarczego lub altany, to koszt rzędu 5 tys. zł. Wydatki rzędu kilkuset tysięcy złotych dotyczą już dużych kubaturowo obiektów, wybudowanych bez zezwolenia i wykorzystywanych w działalności gospodarczej.
Przyjęta przez Sejm pod koniec stycznia nowelizacja prawa budowlanego (wejdzie w życie po 6 miesiącach od chwili publikacji w Dzienniku Ustaw) ułatwi legalizację samowoli, zwłaszcza tych sprzed 20 lat oraz zmniejszy ilość dokumentów, potrzebnych do wydania pozwolenia na budowę. Znowelizowane przepisu poszerzają także listę przedsięwzięć, wobec których nie będzie konieczne pozwolenie budowlane.
